پایگاه مقاومت شهید همت استان کرمانشاه

آثار منفی اینترنت بر نوجوانان و جوانان

اینترنت وسیله ای است که همانند همه ی ابزارهای دیگر جنبه های مثبت و منفی دارد و قضاوت ما درباره ی آن، به نوع استفاده ی کاربران بستگی دارد. این پدیده، علی رغم فرصت های مناسبی از قبیل دست یابی به اطلاعات فراوان موردنیاز، توسعه و تولید دانش برای ما فراهم می آورد، تهدیدهایی را نیز متوجه ما می کند و ازآنجاکه بیشترین کاربران آن را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند، استفاده ی نادرست از آن می تواند نیروی پویا و کارآمد و درنهایت نظام اداره ی کشور را تهدید می کند.  بنابراین، لازم است هرچند مختصر و فهرست  گونه، برخی از تهدیدات را موردتوجه قرار دهیم و دیگران را به بررسی های جدی تر و تحقیقات ارزنده تر در ابعاد مختلف و در آینده ای نه چندان دور فراخوانیم.  استفاده ی نادرست از اینترنت دو وجه متمایز دارد: یکی اینکه کاربران در هدفمندی و میزان استفاده از آن تابع ضابطه و قاعده ای نباشند که در این صورت جوانان و نوجوانان عادت می کنند، اوقات فراغت خود را به بیهودگی و بدون برنامه ریزی بگذرانند و این تصور در ذهن آن ها شکل گیرد که نهایت زندگی، چیزی جز بازی و سرگرمی و کام جویی نیست و وجه دوم نوع بهره برداری از آن و مراجعه به سراچه هایی است که موارد ناهنجار و غیراخلاقی را ترویج می کنند که از این طریق، هم هویت ملی فرد را مورد هجوم قرار می دهند و هم به تخریب شخصیت اجتماعی و حوزه ی روانی او می پردازند.  اما مهم ترین و شاید خطرناک ترین اثر منفی اینترنت، که موجب استفاده های نادرست جوانان از اینترنت می شود، " اعتیاد اینترنتی " است.  یکی از کارشناسان می گوید: فردی که بیش از نوزده ساعت در هفته از اینترنت استفاده می کند، معتاد به اینترنت است.  کارشناسی دیگر اظهار می ساعت در هفته یا هشت ساعت در روز، وقت 83 کند: معتاد کسی است که حداقل خود را صرف استفاده از اینترنت می کند.  متخصصان آسیب شناسی: اگر فرد در هفته دو تا سه ساعت از اینترنت استفاده کند، کاربر معمولی است و فردی که میزان استفاده ساعت یا بیشتر برسد، باید مورد بررسی 5/3 ی وی از اینترنت به  های آسیب شناسانِ قرار گیرد. 

مرور بر ادبیات نظری و تجربی پیرامون اعتیاد اینترنتی نشان دهنده آن است که اعتیاد اینترنتی پدیده ای است که از سه ویژگی برخوردار است:  - زمانی می 1 توان گفت که فرد معتاد به اینترنت شده است که دارای علائم خستگی زودرس، تنهایی، چنین تعریفی از اعتیاد اینترنتی دارند. روش ، افسردگی و غیره باشد. افرادی همچون اورزاک و یونگ های درمان این نوع اعتیاد نیز، رفتاردرمانی شناختی و تقویت درمانی انگیزش است.  - اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال و بی 2 نظمی روانی است و روش درمان آن نیز تشکیل گروه های خبری و گروه های بحث است. در این شکل از درمان، اعضای اختلالات روانی مرتبط به هم، نقش یک گروه حمایتی را بازی می کنند و با ارایه ی پیشنهادات آنلاین و روش های برخورد با آن از شدت اعتیاد اینترنتی می کاهند.  - اعتیاد اینترنتی نوعی مشکل رفتاری است که دلیل آن وجود یک رابطه 8 ی قوی بین اعتیاد اینترنتی و وابستگی شیمیایی است.  سایر روان شناسان معتقدند که زیاده روی در استفاده از اینترنت می تواند برای سلامت  فکری و فیزیکی شخص خطرناک باشد. اعتیاد به اینترنت، کارکرد انطباقی شخص را مختل می کند. اگر شخصی به اینترنت معتاد شود، کارکردهای وی غیر انطباقی می شوند ." 

همانند تمام انواع دیگر اعتیاد، اعتیاد به اینترنت نیز با علائمی همچون اضطراب، افسردگی، کج ، خلقی بی قراری و افکار وسواسی یا خیال بافی راجع به اینترنت همراه است. از طرفی، درعین حال که روابط این افراد  (به ویژه کودکان و نوجوانان ) در جهان گرایی افزایش می یابد، در مقابل از دامنه ی روابط آنان در جهان واقعی کاسته می شود. ضمن آنکه، احتمال لطمه دیدن عملکرد آموزشی نیز وجود دارد.  حجم رو به رشدی از تحقیقات صورت گرفته پیرامون اعتیاد اینترنتی، حکایت از آن دارد که اختلال اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال روان شناختی_اجتماعی است که از مشخصه های آن، علائم کناره گیری، اختلالات عاطفی و ازهم گسیختگی روابط است.  اعتیاد اینترنتی، انسان ها را به افرادی رهاشده تبدیل می کند و بر روابط اجتماعی آن ها تأثیر می گذارد. بهره وری و بازده کاری کاربران اینترنت درنتیجه ی استفاده بیش ازحد از اینترنت پایین می آید. آنان با تأخیر به محل کار می روند و دچار کم کاری می شوند. عدم تحرک جسمی و چاقی به همراه علائمی چون درد کمر، پشت و ماهیچه از دیگر پیامدهای این مسئله است. این کاربران حتی در صورت کناره گیری از اینترنت، دچار علائم اختلال می شوند.  مطالعات نشان داده است که چهارده درصد از کاربران اینترنت، دچار علائمی مانند رفتارهای وسواسی، حالت روان شناسی، افسردگی و..... هستند.  روانشناس انگلیسی به نام مارک گریفیث با مقایسه نمونه های بالینی و به کمک   تعاریف تثبیت شده و مشخص اعتیاد، به بررسی شاخصه های پدیده اعتیاد   اینترنتی می پردازد. گریفیث برای تعیین علائم اعتیاد

اینترنتی، از یک   تعریف نسبتاً سنتی اعتیاد استفاده می کند که برحسب آن اعتیاد از مشخصه های   زیر برخوردار است:   )برجستگی: استمرار در یک فعالیت خاص یا استفاده از ماده مخدر موردنظر، مهم 1 ترین فعالیت در زندگی شخصی است.   )تغییر روحیه و خلق 2 وخو: احساس نقشگی، کرختی و آرامی.  ) تحمل: افزایش حجم فعالیت یا ماده مخدر در طی زمان به 8 منظور تولید همان میزان رضایت.  ) علائم کناره 4 گیری: احساس بدخلقی و کج خلقی، زمانی که فعالیت یا استفاده از ماده مخدر ترک می شود ) تضاد و کشمکش: تضادهای میان فردی به دلیل انجام فعالیت موردنظر و یا استفاده از ماده مخدر، و 5 تضادهای درونی فرد. 

سیمسون و کین بر این باورند که فرد معتاد به اینترنت دارای علائم زیر است: 

- در حین آنلاین بودن، زمان را از دست می دهد.

- ساعات ضروری خواب را صرف آنلاین بودن می کند.

- موقعی که زمان آنلاین بودن تمام یا قطع شود، عصبانی می شود. 

- چنانچه به وی اجازه دسترسی به اینترنت داده نشود، کج خلقی می کند. 

- زمانی را که باید تکلیف درسی یا کاری انجام دهد، صرف آنلاین بودن می کند .

- ترجیح می دهد آنلاین شود تا اینکه با دوستان یا خانواده باشد. 

- از محدودیت زمانی که برای وی جهت استفاده از اینترنت تعیین شده است، سرپیچی می کند. 

- به دیگران راجع به اینکه چه مدت آنلاین بوده است، درو  می گوید. 

- روابط جدیدی باکسانی که هنگام آنلاین بودن ملاقات کرده است، تشکیل می دهد.

- خسته تر و کج خلق تر از زمانی می شود که اینترنت جزی از زندگی وی نبود.

- موقع که از کامپیوتر دور است، ظاهراً ذهن خود را مشغول نوع فعالیت های موردنظر در آنلاین شدن بعدی می کند. 

- استفاده وی از اینترنت باعث شده است که از سایر فعالیت هایی که قبلاً برای او لذت بخش بودند، دست بکشد.

- موقع که آنلاین نباشد، احساس خستگی، بدخلقی و افسردگی می کند. حالت بدخلقی وی موقع بهبود می یابد که دوباره آنلاین شود.

نتیجه گیری و پیشنهاد ها:  دانستیم که اینترنت برای افزایش آگاهی ها و توانمندی کشور و جامعه مفید است و لازم است راه را برای استفاده ی مناسب از این ابزار گسترده و گسترانندِ هموار کنیم؛ اما بدیهی است که اینترنت نیز با همه فوایدی که دارد، می تواند تهدیدی جدی نیز باشد که برای تبدیل تهدیدها به فرصت و استفاده ی بهینه از آن می توان تمهیداتی را پیش بینی کرد:

1.   با توجه به این  که اکثر کاربران اینترنت نوجوانان و جوانان هستند، برای جلوگیری از اعتیاد اینترنتی لازم است والدین بر رفتار اینترنتی فرزندانشان کنترل و نظارت منطقی داشته باشند؛ نه به گونه ای که به طورکلی مانع آن ها شوند و نه به شکلی که آنان را کاملاً رها و آزاد بگذارند که در هر دو صورت فرزندان مورد تهدید خواهند بود. 
2. والدین آگاهی های خودشان را در خصوص اینترنت و فواید و زیان های آن افزایش دهند تا بتوانند فرزندانشان را به درستی راهنمایی کنند.
3. کودکان و نوجوانان به لحاظ صداقت احتمال دارد، اطلاعات شخصی و خانوادگی خود را در محیط ناامن اینترنت در اختیار دیگران قرار دهند.  بنابراین، والدین باید فرزندان خود را زیر نظر داشته باشند و آنان را تشویق کنند که از ارائه ی اطلاعات شخصی در محیط اینترنت خودداری کنند.  
4. والدین به فرزندان بفهمانند که اطلاعات موجود در اینترنت ممکن است تقلبی هم باشد. 
5.  والدین با هشدارهای به   موقع مراقب فرزندان باشند و به آنان اجازه ندهند به تنهایی با اشخاصی که در فضای مجازی آشنا شده اند، ملاقات کنند. 
6. والدین با فرزندان درباره ی اینترنت صحبت کنند و در مورداستفاده از آن باهم به توافق برسند. 
7. کاربران برای استفاده از اینترنت حتماً از قبل هدف خود را تعیین کنند و دلیل قانع  کننده ای برای ورود داشته باشند. 
8. برای تمام جنبه  های زندگی خود برنامه ریزی کنند و تلاش خود را برای انجام تمام برنامه ها به کارگیرند. 
9.  سازمان  های متولی فرهنگ که حافظ هنجارها و ارزش های موردقبول جامعه اند، با برنامه ریزی مناسب به فعالیت های اینترنتی جوانان جهت بدهند و کارهای ارزشمند آنان را تشویق کنند. 
10.  معلمان مدارس و اساتید حوزه و دانشگاه می  توانند نقشی مهم در پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان و دانشجویان داشته باشند و با تشویق آنان به فعالیت های درسی از طریق اینترنت، آنان را در بهره برداری علمی و تولید علم مشارکت دهند.

منابع: 

1. سازمان ملی جوانان (1381);بررسی وضعیت رسانه ها در حوزه ی جوانان.
2. لعلی، علی (1382);تاثیر اینترنت بر جوانان و نوجوانان کشور و تاثیر آن بر روی اوقات فراغت، ماهنامه ی آموزشی، پژروهشی و اطلاع رسانی وب، سس 52-50.
3. معیدفر، سعید و دیگران (1384);اعتیاد اینترنتی: علل و پیامدهای آن، فصلنامه ی رسانه، سال16،ش3،ص39.
4. فرهنگ یک جلدی انگلیسی به فارسی آریان پور.