صورتبندی مفهوم بصیرت در اندیشه مقام معظم رهبری

کلیدواژه­ «بصیرت» یکی از پرکاربردترین واژگان موجود در ادبیات مقام معظم رهبری بوده و همواره مورد تأکید فراوان ایشان قرارداشته است. بررسی­ ها نشان می­ دهد که این کلیدواژه از بَدو دوران رهبری معظم­ له پیوسته حضور پررنگی در بیانات و مکتوبات ایشان داشته لکن استعمال آن در بازه­ زمانی سال­ های 88 و 89 نسبت به گذشته به طرز معناداری افزایش یافته است. همین مسئله اهمیت واکاوی معنا و مفهوم بصیرت در اندیشه­ رهبر انقلاب و کشف دلایل پافشاری خاص ایشان بر لزوم بصیرت­ زایی و بصیرت­ افزایی در جامعه را دوچندان می­ سازد. نگارنده در این مقاله کوشیده است تا از رهگذر مطالعه­ مجموع گفتارها و نوشتارهای رهبر معظم با موضوع بصیرت از خردادماه 1368 لغایت آذرماه 1390 به صورت­بندی مفهوم بصیرت از منظر ایشان بپردازد.

بصیرت از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)

در شرایط کنونی کشور عزیزمان، در فضایی که هر روز فتنه‌ای جدید رخ می‌نماید داشتن چراغی درخشان و بدون زنگار برای پیدا کردن راه درست، ضروری است و چه راهی بهتر و روشن‌تر از خط سیری که رهبر معظم انقلاب اسلامی (روحی فدا) نمایان نموده‌اند. برای درک صحیح از این راه درخشان به نظر می‌رسد باید دنبال رهنمودهای گهربار و معظم له دربارة بصیرت باشیم. از این رو عنوان مقاله را «بصیرت از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)» نامیده‌ایم.

ارزش و اهمیت بصیرت

از تعاریفی که برای بصیرت بیان شد می توان ارزش و اهمیت بصیرت را نیز در زندگی بشر به دست آورد؛ با این همه می توان به عنوان تأکید و اهتمام بخشی به ارزش و جایگاه بصیرت به اموری اشاره کرد که از آن به آثار بصیرت یاد می شود. با آگاهی از این آثار و کارکردهای بصیرت می توان ارزش و اهمیت آن را نیز بهتر درک کرد. از این رو خداوند در آیاتی به آثار و کارکردهای بصیرت توجه می دهد تا اهمیت و اهتمام بشر به این مسئله را بیفزاید.

بصیرت یعنی چه؟

برای بصیرت در لغت معانی متعددی نقل گردیده از جمله : بینایى. دانایى. زیرکى. هوشیارى. بینش. آگاهى. چشم خرد (لغت نامه دهخدا). بصیرت در نزد اهل معنا، نیرویى نهانى و قوّهاى قلبى است که در شناخت حقایق تا عمق وجود و باطن ذات آن رسوخ مى کند. بصیرت» همان شعور فطری خارق العاده در نهاد انسان است که قدرت تشخیص نیک و بد، خیر و شر و حق و باطل را دارد و او را به آینده‌نگری و پیروی از حق و دوری گزیدن از باطل، دعوت می‌کند. بصیرت به طور کلی به معنی هوشیاری و شناخت عمیق و درست و درک و فهم صحیح رابطه علی مسائل است. گاهی انسان به شخص، رفتار و... نگاه می کند اما به ماهیت آن پی نمی برد و یا ممکن است اصلا آن را نبیند. به تعبیر قرآن کریم برخی چشم دارند اما نمی بینند، این به آن معنی است که فاقد بینش و درک درست و عمیق مسائل هستند.از دیدگاه قرآن کریم بصر غیر از بصیرت است. بصر حس بینایی است که یکی از ادراکات حسی محسوب می شود. همان قوه باصره که جمعش ابصار است.اما بصیرت جمعش بصائر است بصیرت یعنی حکمت و تشخیص سره از ناسره